Leer over de fascinerende geschiedenis van Vaticaanstad | Ontstaan van de stadstaat tot vandaag

Vroege Geschiedenis

1e eeuw n.Chr. tot 41 n.Chr.

Tijdens de Romeinse Republiek verwees de naam "Vaticanus" naar de Ager Vaticanus, een kleine heuvel en een vlakte op de westelijke oever van de rivier de Tiber. Deze buurt was grotendeels onbewoond door de nabijheid van de Etruskische stad Veii en de overstromingen van de Tiber die de stad binnenstroomden. Na de 1ste eeuw n.C. begon men de naam Vaticanus te gebruiken, die verwijst naar het gebied met de Vaticaanse heuvel, het huidige Sint-Pietersplein en mogelijk de huidige Via della Conciliazione. 

Tussen 14 v. Chr. en 33 n. Chr. liet Agrippina de Oudere het moerassige gebied droogleggen en werden er tuinen aangelegd. Haar zoon, keizer Caligula bouwde in deze tuin een circus voor wagenmenners. De Obelisk die op het Sint-Pietersplein staat, werd door Caligula uit Egypte meegenomen om het circus te versieren. Het werk werd voltooid door Nero en dit werd bekend als het Circus van Nero. Volgens oude tradities werd het gebied een plaats van martelaarschap voor vele christenen, waaronder Sint Pieter.

Eerste Kerk en Pauselijke Staten

326 AD- 1377

De Constantijnse basiliek werd in 326 gebouwd over wat men dacht dat het graf van Sint Pieter was. Een paleis werd gebouwd in de 5e eeuw tijdens het pausdom van Paus Symmachus. Tussen 318 en 322 v. Chr. is met de bouw van de eerste kerk - de Sint-Petersbasiliek - begonnen. 

Na verloop van tijd begonnen de pausen de aangrenzende gebieden te besturen en tot het midden van de 19e eeuw regeerden zij over een groot deel van het Italiaanse schiereiland, dat de Pauselijke Staten werden genoemd. In deze periode woonden de pausen in het Lateraans Paleis en later in het Quirinaal Paleis. Tussen 1309 en 1377 was de pauselijke residentie in Avignon in Frankrijk.

De Romeinse Kwestie

1870-1878

In 1870 werden de verschillende staten op het Italiaanse schiereiland verenigd onder koning Victor Emmanuel II. Dit markeerde ook een periode van onzekerheid over de bezittingen van de Paus. Deze periode van onzekerheid tussen 1861 en 1929 over de status van de paus werd aangeduid als de "Romeinse kwestie".

Hoewel Italië zich niet bemoeide met de Heilige Stoel binnen het Vaticaan, confisqueerde het kerkelijke eigendommen op vele andere plaatsen, waaronder het Quirinaal Paleis, voorheen de officiële residentie van de paus. De pausen begonnen binnen de muren van het Vaticaan te wonen. Bepaalde pauselijke prerogatieven werden erkend door de Garantiewet, waaronder het recht om ambassadeurs te sturen en te ontvangen. Maar de pausen erkenden het recht van de Italiaanse koning om in Rome te regeren niet en weigerden het Vaticaan te verlaten tot het geschil in 1929 werd besloten. Paus Pius IX (1846-1878), de laatste heerser van de Pauselijke Staten, werd een "gevangene in het Vaticaan" genoemd. Gedwongen om de wereldlijke macht op te geven, concentreerden de pausen zich op spirituele kwesties.

Lateranen Verdrag

1929

De onderhandelingen over de regeling van de Romeinse kwestie begonnen in 1926 tussen de regering van Italië en de Heilige Stoel. Dit mondde uit in de Pacten van Lateranen. Deze overeenkomst werd op 11 februari 1929 ondertekend door Eerste Minister Benito Mussolini namens Koning Victor Emmanuel III van Italië en door Kardinaal Staatssecretaris Pietro Gasparri voor Paus Pius XI. Het werd op 7 juni 1929 geratificeerd.

Het Verdrag van Lateranen maakte een einde aan de dubbelzinnigheid die was ontstaan in de Romeinse periode. Het verdrag verklaarde Vaticaanstad een onafhankelijk land, waarbij 44 hectare (109 acres) land werd toegekend dat nu volledig onafhankelijk zou zijn en bestuurd zou worden door de paus. De Italiaanse regering stemde er ook mee in de Rooms-Katholieke Kerk financieel te compenseren voor het verlies van de Pauselijke Staat.

Tweede Wereldoorlog

1939 - 1945

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Vaticaanstad, toen nog onder leiding van Paus Pius XII, neutraal. Terwijl de Duitse troepen de stad Rome bezetten, werd Vaticaanstad niet bezet. Zowel geallieerde als Axis vliegtuigbemanningen werden over het algemeen bevolen om de neutraliteit van Vaticaanstad te respecteren, zelfs wanneer zij Rome bombardeerden. In feite waren ze zo kieskeurig over het handhaven van de neutraliteitsstatus dat de Paus protesteerde tegen het feit dat zelfs een paar pamfletten van de velen die de Britten vanuit de lucht boven Rome lieten neerkomen, binnen de stadstaat landden. De positie van het Vaticaan beïnvloedde ook de keuzes van de Geallieerde strijdkrachten. Nadat de VS in de oorlog waren betrokken, verzette het zich tegen het bombarderen van Rome en stelde het zelfs katholieke piloten en bemanningen vrij van luchtaanvallen op Rome en andere kerkelijke bezittingen, tenzij daar vrijwillig mee werd ingestemd.

Het Vaticaan na de oorlog

Na 1945

Tijdens de oorlog koos Pius XII geen kardinalen. In 1946 schiep hij 32 kardinalen om de vele opengevallen prominenten op te vullen. Het Pauselijk Militair Korps, met uitzondering van de Zwitserse Garde, werd in 1970 ontbonden. Het Korps Gendarmerie werd een civiele politie- en veiligheidsdienst. In 1984 werden in een nieuw concordaat tussen de Heilige Stoel en Italië enkele bepalingen van het eerdere verdrag gewijzigd, waaronder de positie van het katholieke christendom als de Italiaanse staatsgodsdienst. In 1995 zou een nieuw gastenhuis, Domus Sanctae Marthae, worden gebouwd naast de Sint-Petersbasiliek. Het plan werd bekritiseerd door Italiaanse milieugroeperingen en de betrekkingen tussen het Vaticaan en zelfs de Italiaanse regering kwamen onder druk te staan.