Overzicht

Vaticaans Apostolisch Archief | Stap in de geheime archieven van het Vaticaan

Vaticaanstad TicketsApostolisch Archief

Het Vaticaans Apostolisch Archief, tot voor kort bekend onder de naam Vaticaans Geheim Archief, is de centrale opslagplaats binnen het Vaticaan. Het Archief bevat alle akten die door de Heilige Stoel worden verspreid, staatspapieren, correspondentie, boekhouding en andere documenten die de kerk in de loop der eeuwen heeft verzameld. Pas in de 17e eeuw werden de Vaticaanse Bibliotheek en het Archief van elkaar gescheiden. Tot het einde van de 19e eeuw waren de Archieven gesloten voor buitenstaanders. Nu is het open voor onderzoekers, zowel religieuze als seculiere.

Wat is het Vaticaans Archief?

Binnen de muren van het Vaticaans Apostolisch Archief worden miljoenen documenten bewaard die dateren van meer dan 12 eeuwen geleden. Deze documenten bevatten belangrijke informatie die licht werpen op enkele van de meest controversiële historische gebeurtenissen en onbeantwoorde vragen, van het proces van Galileo tot de rol van Europa in de Tweede Wereldoorlog. Een blik op deze documenten zal eindelijk de veelgezochte informatie onthullen die decennia lang in het Vaticaans Archief lag opgesloten.

Waar is het Vaticaans Archief gevestigd?

Het Vaticaans Apostolisch Archief bevindt zich in het Vaticaan, vlakbij de Vaticaanse Bibliotheek.

Vaticaan Geheim Archief

Vatican Archives

Het Vaticaans Archief kreeg aanvankelijk de naam "Vaticaans Geheim Archief". In oktober 2019 veranderde paus Franciscus echter de eeuwenoude titel Vaticaans Geheim Archief (Archivum Secretum Vaticanum) in het Vaticaans Apostolisch Archief. De paus vaardigde een apostolische brief, motu proprio, van 22 oktober uit, waarin hij het archief een nieuwe naam gaf. De naamsverandering maakte deel uit van een poging om de verkeerde interpretaties uit de weg te ruimen die het gevolg waren van het gebruik van de term "Segreto" (Geheim).

In het Latijn betekent zowel secretum, afzonderlijk of privé) als apostolicum, behorend tot de domnus apostolicus, d.w.z. de paus). De verwisseling van de termen heeft dus in de praktijk niets veranderd aan de identiteit of het doel van het archief. Het blijft het privé-archief van de paus.

Het zou echter niet zo verkeerd zijn om het een geheim archief te noemen, in die zin dat het archief niet toegankelijk is voor het gewone publiek, en alleen voor geleerden en onderzoekers. Delen van het archief blijven geheim.

Wat is er in de Vaticaanse archieven?

In de Vaticaanse archieven bevinden zich miljoenen historische documenten, waarvan vele een cruciale rol spelen bij het begrijpen van gebeurtenissen in het verleden.

Brief van Mary Queen of Scots

In de archieven is een brief opgenomen van Mary, de Koningin der Schotten, gericht aan Paus Sixtus V. De brief werd maanden voor haar geplande executie naar de Paus gestuurd, waarin zij hem verzoekt haar leven te redden en haar uit de gevangenis te bevrijden. Helaas besloot de paus niet tussenbeide te komen en Mary werd in 1587 terechtgesteld.

De excommunicatie van Maarten Luther door de Katholieke Kerk

Maarten Luther werd uit de Katholieke Kerk verbannen in het jaar 1521. In het Vaticaans Archief bevindt zich een brief die Paus Leo X schreef in opdracht van de pauselijke bul, waarbij hij uit de Kerk werd geweerd.

Notulen van de processen tegen de Tempeliers

Tijdens de kruistochten genoten de Tempeliers een prestigieus leven van rijkdom en voorrechten, dat uiteindelijk als een nadeel werd gezien. Daarom liet Filips IV van Frankrijk op 13 oktober 1307 alle ridders arresteren. Na jarenlang te zijn gemarteld, verklaarden velen zich schuldig aan de misdaad en werden ze op de brandstapel gezet. De notulen van het proces, dat verscheidene jaren duurde, werden gedocumenteerd en bewaard in de archieven.

Aantekeningen van het proces tegen Galileo

Een van 's werelds beroemdste wetenschappers, Galileo, was de eerste die de visie van de katholieke kerk over de beweging van de aarde in twijfel trok. Zijn waarnemingen brachten hem ertoe te verklaren dat de aarde rond de zon draait, waarvoor hij werd gearresteerd en de rest van zijn leven in de gevangenis doorbracht. De archieven bevatten aantekeningen van zijn proces.

Brieven van Michelangelo 

In het Vaticaans Archief bevindt zich een brief die de beroemde kunstenaar Michelangelo aan de paus schreef om hem te waarschuwen dat de bewakers van het Vaticaan hun betaling al drie maanden niet hadden ontvangen. Hij vermeldde ook dat als gevolg hiervan de bewakers dreigden ontslag te nemen. Wat er naar aanleiding van deze waarschuwing van de kunstenaar is gebeurd, blijft onduidelijk.

Henry VIII's verzoek om nietigverklaring van zijn vrouw Catherine van Aragon 

Een van de meest bewaarde documenten in de archieven is een brief van Hendrik VIII waarin hij de paus verzoekt zijn vrouw Catharina van Aragon nietig te verklaren. Hendrik was verliefd op Anne Boleyn en wenste met haar te trouwen. Zijn brief was ook ondertekend door 85 leden van de geestelijkheid, waaronder de aartsbisschop van Canterbury. Helaas wees de paus zijn verzoek af, waarna hij zijn eigen kerk stichtte en zich liet scheiden.

Wie heeft vandaag toegang tot het Vaticaans Archief?

De ingang van het Archief bevindt zich naast de Vaticaanse Bibliotheek. Je kunt het Vaticaans Archief binnengaan via de Porta di Santa Anna in via di Porta Angelica. De toegang tot het Vaticaans Archief is gratis en staat open voor gekwalificeerde geleerden die belangstelling hebben voor het verrichten van wetenschappelijk onderzoek. Er zijn echter wel een paar vereisten waaraan moet worden voldaan:

  • Men moet een gekwalificeerde geleerde zijn met het bezit van een specialisatiegraad (vijf jaar) of andere gelijkwaardige universitaire graden van instellingen van hoger onderwijs die wetenschappelijk onderzoek verrichten met voldoende kennis van archiefonderzoek.
  • Zij moeten een aanvraag voor de toelatingskaart indienen. In de aanvraag moeten hun persoonlijke gegevens (naam, voornaam, adres, nationaliteit), opleidingstitel, beroep en motieven voor het onderzoek worden vermeld.
  • Een inleidende brief van een erkende onderzoeksinstelling of van een persoon die gekwalificeerd is op het gebied van historisch onderzoek.
  • Certificaat van de laatst behaalde academische kwalificatie.
  • ID-bewijs.
  • Per dag mogen slechts zestig academici naar binnen.

Kamers van de Vaticaanse Archieven

Vaticaan archieven

Studie Kamers

Elk jaar nodigt het Vaticaans Apostolisch Archief ongeveer 1.500 geleerden uit de hele wereld uit. De academici krijgen de beschikking over vier studiezalen, elk uitgerust met werkstations en stopcontacten voor laptops. In één van de zalen kunnen de originele documenten worden doorgenomen, terwijl in twee andere zalen het drukwerk kan worden besproken en digitale kopieën ervan kunnen worden bekeken. De vierde zaal wordt gebruikt voor het raadplegen van inventarissen en het gebruik van andere onderzoeksinstrumenten.

Vaticaan Archieven

Bunkers en Magazijnen

Het Vaticaans Archief herbergt miljoenen documenten, waaronder registers, boekdelen, dossiers, mappen, enveloppen en afzonderlijke documenten. Om deze documenten te bewaren, worden ze in speciaal uitgeruste ruimten bewaard. Perkamenten worden bewaard in twee geklimatiseerde ruimten met een constante temperatuur en vochtigheidsgraad, terwijl 81 perkamenten met gouden zegels zich in een gereserveerde geklimatiseerde sector bevinden. Papieren documenten worden bewaard in de bunker en in andere depots.

Vaticaan Archieven

Bijzondere school voor paleografie en toegepaste kritiek

Paus Leo XIII wilde jonge geestelijken een adequate opleiding tot historisch-kritisch onderzoek bieden en stichtte daarom de Bijzondere School voor Paleografie en Toegepaste Kritiek als onderdeel van het Vaticaans Geheim Archief. De school is al meer dan 100 jaar een gevestigde instelling en heeft vele generaties geleerden opgeleid op het gebied van historisch onderzoek. Zij biedt nog steeds verschillende gespecialiseerde cursussen aan, waarin theoretische aspecten worden gecombineerd met praktische toepassingen, met gebruikmaking van originele documenten uit de Vaticaanse archieven.

Vaticaan Archieven

Nobele Verdieping

De eerste verdieping van het Apostolisch Paleis werd de officiële vestigingsplaats van het archief in 1612, terwijl met de inrichting van de zalen werd begonnen in 1610. De Nobele Verdieping bestaat uit drie aaneengesloten zalen die uitkijken op de binnenplaats van de bibliotheek en in verbinding staan met de Sixtijnse Zaal van de Musea.

Vaticaan Archieven

Kamers van Chigi

In de loop der jaren nam het aantal documenten dat in het archief werd ondergebracht gestaag toe, wat leidde tot een uitbreiding van de lokalen. Alexander VII Chigi besloot de archiefruimten uit te breiden tot de ruimten direct boven de Edele Verdieping. In dit gedeelte zijn officiële documenten van het Secretariaat van de Staat opgenomen die teruggaan tot de 17e eeuw.

Vaticaan Archieven

Toren van de Winden

Torre dei Venti of Toren van de Winden is een van de beroemdste gebouwen van het Vaticaan. Het werd gebouwd tussen de jaren 1578 en 1580 door de beroemde Bolognese architect Ottaviano Mascherino. Oorspronkelijk bestond het uit een observatorium dat werd gebruikt om bewijzen voor de hervorming van de kalender te bestuderen.

Geschiedenis van het Vaticaans Archief

Vaticaan Archieven

Heilige Scrinium

1e eeuw v.Chr. 

In de eerste eeuw van het christendom beschikte de Kerk reeds over een aanzienlijke verzameling officiële documenten. Deze werd het Heilige Scrinium of het Chartarium genoemd en werd gewoonlijk met de paus meegenomen in geval van reizen. Omdat het veel werd verplaatst, zijn veel van deze documenten verloren gegaan, maar de kennis ervan is bewaard gebleven door verwijzingen in latere documentatie.

Vaticaan Archieven

Vóór de oprichting van het Archief

11de tot 13de eeuw 

Aanvankelijk werden de archiefstukken bewaard in het Paleis van Lateranen, dat toen de officiële residentie van de Paus was. Tegen de 11de eeuw werden ze echter afzonderlijk opgeslagen op twee andere plaatsen, waaronder de Sint-Petersbasiliek en het Palantijns Paleis. Veel documenten verdwenen tussen de 11e en 13e eeuw, toen de Pausen naar Avignon verhuisden, en toen het Romeinse Rijk probeerde de documenten in handen te krijgen. Velen probeerden in deze jaren het gezag over de archieven op te eisen en een groot aantal documenten werd zelfs opzettelijk vernietigd door Paus Innocentius VII en zijn opvolger Paus Gregorius XII in de 14e eeuw.

Vaticaan Archieven

Oprichting van het Archief

1784

Na eeuwen van onrust over de documenten gaf paus Paulus V opdracht alle kerkelijke documenten op één plaats bijeen te brengen. Uiteindelijk werden de verspreide documenten in 1784 samengebracht in het Vaticaans Archief. Dit kan worden beschouwd als de officiële oprichting van het Vaticaans Archief. 

Paus Franciscus veranderde de naam van het onbetaalbare archief uiteindelijk in 2019 van Vaticaans Geheim Archief naar Vaticaans Apostolisch Archief.

Vaticaan Archieven

Franse Inbeslagname

Eind 18e eeuw

Toen Napoleon aan het eind van de 18e eeuw staten in Italië veroverde, eiste hij dat de Paus beelden, standbeelden, manuscripten en meer aan de Franse Republiek zou overdragen. Deze moesten worden uitgekozen door Franse agenten, waarna in een verdrag, het Verdrag van Tolentino, werd bepaald dat vele andere werken moesten worden overgedragen. Toen hij in 1804 keizer werd, liet hij het volledige archief naar Parijs overbrengen.

Vaticaan Archieven

Restauratie van het Archief

Na 1815

Na de nederlaag van Napoleon in de Slag bij Waterloo werden de documenten gelukkig teruggegeven aan het Vaticaan. De Franse regering zorgde echter voor onvoldoende financiering, waardoor de Vaticaanse ambtenaren gedwongen waren stukken materiaal te verkopen om het geld voor het transport bijeen te krijgen. Aangenomen wordt dat ongeveer een derde tot een vierde van de archieven niet bij de teruggegeven documenten was inbegrepen.

Toegang tot Academici

Vaticaan Archieven

19e Eeuw

In de tweede helft van de 18e eeuw begonnen de prefecten van het Vaticaans Archief verzamelingen documenten te publiceren. Uiteindelijk kregen ook geleerden toegang tot het materiaal, waaronder manuscripten met betrekking tot het proces tegen Galilei. Dit werd kort onderbroken tijdens de ontbinding van de Pauselijke Staten om de toegang tot de archieven beperkt te houden. 

Paus Leo XIII benoemde kardinaal Josef Hergenröther tot officiële archivaris, die vervolgens historici toegang verleende tot de archieven. Deze toegang bleef echter beperkt om de Kerk te beschermen tegen laster jegens protestantse onderzoekers. In april 1883 gebruikte Theodor von Sickel, de Duitse protestantse historicus, documenten uit het archief om de Kerk te verdedigen tegen beschuldigingen van vervalsing. Dit leidde er uiteindelijk toe dat het archief werd opengesteld voor elk onderzoek dat onpartijdig en kritisch was.

Vaticaan Archieven

Modern Tijdperk

Carlo Ginzburg, een gerespecteerd historicus, schreef in 1979 een brief aan paus Johannes Paulus II waarin hij vroeg om de archieven van het Heilig Officie open te stellen. Er werd aangenomen dat deze brief van cruciaal belang was voor de beslissing van het Vaticaan om de archieven open te stellen. 

Het Vaticaan had verschillende beleidsmaatregelen ontwikkeld om de toegang tot bepaalde archieven te beperken. Een van deze beleidsmaatregelen was dat toegang tot het archief slechts 75 jaar na het aftreden van een Paus zou worden verleend. Er werden uitzonderingen gemaakt in bepaalde situaties, waarbij geleerden relevante documenten mochten doorkijken. 

Paus Franciscus stelde in 2018 de archieven open voor een groep journalisten naar aanleiding van de release van de film Angels & Demons, gebaseerd op de roman van Dan Brown. Dit werd gedaan om de voorstellingen van de archieven in de film te weerleggen. In datzelfde jaar werden de archieven toegankelijk gemaakt om de zaak te onderzoeken van de voormalige kardinaal Theodore McCarrick, die beschuldigd werd van affaires met en seksuele molestatie van jonge priesters. Bovendien kregen geleerden in 2002 ook toegang tot documenten over de betrokkenheid van de Kerk bij de nazi-partij.

Onderzoek & Conservatie

Vaticaan Archieven

Publicaties

Het Vaticaans Apostolisch Archief publiceerde een reeks verzamelingen om te helpen en bij te dragen tot onderzoek en geschiedenis. Collectanea is een van die reeksen die in 1968 werden gepubliceerd en die qua inhoud en geschiedenis nauw verbonden zijn met het Archief zelf. De digitalisering heeft ook geleid tot de reproductie van enkele van de oudste reeksen pauselijke registers van eeuwen geleden.

Vaticaan Archieven

Conservatie & Restoratie

Het is niet meer dan normaal dat fysieke documenten na verloop van tijd beginnen te degraderen. Met het doel de materialen in het archief te beschermen, werd in 1958 het Laboratorium voor Restauratie en Conservering opgericht, waarvan het proces in 1982 werd geperfectioneerd. Het gebruik van methoden om documenten fysiek te restaureren, naast het creëren van ruimten met geschikte verlichting, temperatuur en andere factoren, hebben geresulteerd in een succesvol proces van conservering en restauratie van de archieven.

Vaticaan Archieven

Digitaliseringsproces

Sinds enige tijd is het Vaticaans Archief betrokken bij het digitaliseringsproces van documenten. Dit houdt in dat al het materiaal wordt verworven, gedigitaliseerd en geclassificeerd. Dit zal niet alleen het onderzoek vergemakkelijken, maar het betekent ook dat de archieven langer kunnen worden bewaard zonder dat ze fysiek moeten worden geraadpleegd.

Vaticaan Archieven

Projecten

Met het oog op het behoud en de documentatie van de enorme hoeveelheid informatie die zich in het Vaticaans Archief bevindt, zijn de laatste jaren verschillende projecten ondernomen. Deze omvatten samenwerkingsverbanden met culturele organisaties, bedrijven, stichtingen, en dergelijke, die in overeenstemming zijn met het doel van restauratie, digitalisering, en meer van de documenten.

FAQ Archieven Vaticaan

Wat is het Vaticaans Archief?

Het Vaticaans Apostolisch Archief is de centrale opslagplaats binnen het Vaticaan. Het bevat alle akten die door de Heilige Stoel worden verspreid, staatspapieren, correspondentie, boekhouding en andere documenten die door de eeuwen heen door de kerk zijn verzameld.

Is het Vaticaans Geheim Archief hetzelfde als het Vaticaans Apostolisch Archief?

Ja, het Vaticaans Apostolisch Archief en het Vaticaans Geheim Archief zijn hetzelfde. Het kreeg aanvankelijk de naam "Vaticaans Geheim Archief". In oktober 2019 heeft paus Franciscus de naam echter veranderd in het Vaticaans Apostolisch Archief.

Wat wordt er bewaard in het Vaticaans Archief?

In het Vaticaans Archief vind je alle akten die door de Heilige Stoel zijn verspreid, staatspapieren, correspondentie, boekhouding en andere documenten die door de eeuwen heen door de kerk zijn verzameld.

Is het Vaticaans archief open voor het publiek?

Het Vaticaans Archief staat open voor geleerden die het archief voor onderzoek willen gebruiken. Zij moeten in het bezit zijn van een toegangskaart om toegang te krijgen tot de archieven.

Wie heeft toegang tot het Vaticaans Archief?

Bevoegde geleerden met een specialisatiegraad of andere gelijkwaardige universitaire graden van instellingen van hoger onderwijs die wetenschappelijk onderzoek verrichten en voldoende kennis van archiefonderzoek hebben, hebben toegang tot het Vaticaans Archief.

Waarom is de naam van het Vaticaans Archief veranderd?

De Paus vaardigde een Apostolische Brief uit, motu proprio, gedateerd 22 oktober, waarin hij de naam van het archief veranderde van Vaticaans Geheim Archief in Vaticaans Apostolisch Archief. De naamsverandering maakte deel uit van een poging om de misverstanden uit de weg te ruimen die het gevolg waren van het gebruik van de term "Segreto" (geheim).

Is het Vaticaans Archief hetzelfde als de Vaticaanse Bibliotheek?

Nee, de Vaticaanse Bibliotheek en het Vaticaans Archief zijn niet hetzelfde. Zij zijn in de 17e eeuw van elkaar gescheiden. Het Vaticaans Archief bevindt zich vlak bij de Vaticaanse Bibliotheek.




Boek Vaticaan Tickets & Rondleidingen

Rondleiding door Vaticaanse Musea en Sixtijnse Kapel
Tickets op je mobiel
2 uur - 3 uur
Rondleiding
Meer info
Rondleiding Vaticaanse Musea, Sixtijnse Kapel en Sint-Pietersbasiliek
Tickets op je mobiel
2 uur - 3 uur
Rondleiding
Meer info
Rondleiding Sint-Pietersbasiliek
Directe bevestiging
Tickets op je mobiel
1 uur
Rondleiding
Meer info
Tickets voor Vaticaanse Musea en Sixtijnse Kapel
Flexibele duur
Meer info
Premium rondleiding met kleine groep door de Vaticaanse Musea en Sixtijnse Kapel
Directe bevestiging
Tickets op je mobiel
2 uur 30 min. - 3 uur
Rondleiding
Meer info
Rondleiding met gids door Vaticaanse musea en Sixtijnse Kapel in de vroege ochtend
Directe bevestiging
Tickets op je mobiel
2 uur 30 min. - 3 uur
Rondleiding
Meer info
Vip-tickets: privétour voor Vaticaanse Musea en Sixtijnse Kapel
Directe bevestiging
Tickets op je mobiel
3 uur
Rondleiding
Meer info
Rondleiding door de Sint-Pietersbasiliek met toegang tot de koepel
Directe bevestiging
Tickets op je mobiel
2 uur - 3 uur
Rondleiding
Meer info